Αλ-Χουσού‘ (Ταπεινότητα και Προσοχή) στην Προσευχή

Το πιο κοντά που μπορεί να φτάσει ένας δούλος στον Κύριό Του είναι όταν πέφτει πρηνής κατά την προσευχή.

Η Αλ-Χουσού‘ συνιστά την ουσία της προσευχής και περιλαμβάνει βαθιά συγκέντρωση και απόλυτη ταπεινότητα ενώπιον του Παντοδύναμου Αλλάχ, προσπαθώντας κανείς όσο μπορεί να συγκεντρωθεί και να κατανοήσει τα Κορανικά εδάφια και τις επικλήσεις που απαγγέλονται κατά την προσευχή.

Αποτελώντας μία από τις πιο αξιέπαινες πράξεις λατρείας, ο Αλλάχ το θεωρεί ως ένα από τα χαρακτηριστικά των πιστών: «Επιτυχημένοι, πράγματι, είναι οι πιστοί• οι οποίοι είναι ταπεινοί κατά την προσευχή τους.» (Αλ-Μου’μινούν, 23:1-2)

Όσοι τηρούν Xουσού‘ κατά την προσευχή τους γεύονται τη γλυκύτητα της λατρείας και της πίστης, γι’ αυτό και ο Προφήτης (r) λέει, «Η προσευχή αποτελεί την πηγή της μεγαλύτερης ευτυχίας μου.» (Σούνναν Αν-Νασά’ι: 3940)

Μέσα Τήρησης Χουσού‘ κατά την Προσευχή

Υπάρχει ένας αριθμός μέσων που βοηθά στην ανάπτυξη αυτής της κατάστασης ταπεινότητας και προσοχής κατά την προσευχή, συμπεριλαμβανομένων των εξής:

1. Πραγματοποίηση των Απαραίτητων Προετοιμασιών για την Προσευχή

Αυτό μπορεί να επιτευχθεί πηγαίνοντας νωρίς στο τζαμί (για τους άνδρες), τηρώντας τις Σούνναν (συνιστώμενες πράξεις) που προηγούνται της προσευχής, φορώντας ωραία και σεμνά ρούχα και περπατώντας για το τζαμί με αξιοπρεπή τρόπο.

2. Απομάκρυνση των Περισπασμών

Δεν πρέπει κανείς να εμπλέκεται στην προσευχή ενώ υπάρχουν περισπασμοί που πρόκειται να επηρεάσουν την συγκέντρωσή του, όπως εικόνες, δυνατοί θόρυβοι, ανάγκη απάντησης στο κάλεσμα της φύσης, πείνα ή δίψα. Κρατώντας μακριά αυτούς τους περισπασμού, αναπτύσσει κανείς ένα γαλήνιο μυαλό που οδεύει προς την καλύτερη συγκέντρωση σε αυτήν την σπουδαία πράξη λατρείας που πρόκειται να προσφέρει κανείς.

3. Ατ-Τουμα’νίναχ (δίνoντας σε κάθε στάση της προσευχής τον κατάλληλο χρόνο της χωρίς βιασύνη)

Το Τουμα’νίναχ δεν έχει συνώνυμο στα Ελληνικά και γενικά σημαίνει την αποφυγή βιασύνης και τη μη μετακίνηση από τη μία στάση στην άλλη τουλάχιστον μέχρι που κάθε κόκκαλο να είναι στη σωστή θέση του σύμφωνα με κάθε στάση. Ο Προφήτης (r) δεν προσέφερε ποτέ την προσευχή του βιαστικά. Πραγματοποιούσε όλες τις στάσεις και τις κινήσεις της προσευχής τέλεια και δεν κινούταν από τη μία στάση στην άλλη τουλάχιστον μέχρι που κάθε κόκκαλο να είναι στη σωστή θέση του σύμφωνα με κάθε στάση. Διέταζε, επίσης, όσους από τους συντρόφους του επέσπευδαν την προσευχή τους να μην βιάζονται σε όλες τις στάσεις και τις κινήσεις και να τις ολοκληρώνουν ενδεδειγμένα. Δεν του άρεσε να βιάζονται και συνέκρινε την πράξη βιασύνης κατά την προσφορά προσευχής με αυτή του τσιμπολογήματος των κορακιών.

Είπε κάποτε στους συντρόφους του, «Το χειρότερο είδος ληστή είναι αυτός που κλέβει από την προσευχή του.» Τον ρώτησαν, «Ω, Αγγελιαφόρε του Αλλάχ, Πώς μπορεί να κλέβει κανείς από την προσευχή του;» Εκείνος απάντησε, «Με τον να μην ολοκληρώνει τις υποκλίσεις και τις πρηνές στάσεις της ενδεδειγμένα.» (Μούσναντ Άχμαντ: 22642)

Όσοι επισπεύδουν την προσευχή τους δεν είναι δυνατόν να την προσφέρουν με Χουσού‘ (βαθιά συγκέντρωση και απόλυτη ταπεινότητα) ενώπιον του Παντοδύναμου Αλλάχ, καθώς η βιασύνη αναμφισβήτητα επηρεάζει την προσοχή και την ταπεινότητα κατά την προσευχή, μειώνοντας την αμοιβή κάποιου.

4. Συλλογισμός του Μεγαλείου του Αλλάχ

Πρέπει να συλλογιστούμε το Μεγαλείο του Δημιουργού, αναγνωρίζοντας την Τελειότητά Του και αναγνωρίζοντας τις δικές μας αδυναμίες και ελαττώματα. Και πρέπει να συλλογιστούμε πως θα σταθούμε στην προσευχή ενώπιον του Αλλάχ, του Παντοδύναμου, επικαλούντας Τον και ζητώντας από Αυτόν το οτιδήποτε με ταπεινότητα και ειλικρίνεια. Πρέπει, επίσης, να θυμόμαστε την αιώνια ευτυχία που έχει προετοιμάσει ο Αλλάχ για τους υπάκουους πιστούς και την αυστηρή τιμωρία που έχει προετοιμάσει για τους απίστους. Πρέπει, επίσης, να σκεφτούμε την Ημέρα κατά την οποία θα σταθούμε ενώπιον του Αλλάχ για την τελική κρίση.

Ο Αλλάχ αναφέρει στο Κοράνιο πως όσοι το κάνουν αυτό είναι πράγματι εκείνοι που είναι βέβαιοι ότι θα Τον συναντήσουν: «Και αναζητάτε βοήθεια στην υπομονή και στην προσευχή, και στ’ αλήθεια αυτή (δηλ. η προσευχή) είναι βαριά και δύσκολη (στις ψυχές), εκτός για τους Αλ-Χασι‘είν [δηλ. τους αληθινούς πιστούς που υπακούν τον Αλλάχ με πλήρη υποταγή, φοβούνται την τιμωρία Του, και πιστεύουν στην Υπόσχεσή Του (Παράδεισο) και στις Προειδοποιήσεις Του (Κόλαση)]. * (Είναι αυτοί) Που είναι βέβαιοι ότι θα συναντήσουν τον Κύριό τους, και ότι σ’ Αυτόν θα επιστρέψουν.» (Σούρατ Αλ-Μπάκαρα, 2:45-46)

Όσο πιο πολύ συλλογιστούμε πως ο Αλλάχ μάς ακούει, μάς παρέχει αγαθά και ανταποκρίνεται στις επικλήσεις μας, τόσο περισσότερη ταπεινότητα αναπτύσσουμε κατά τις προσευχές μας.

5. Διαλογισμός των Κορανικών Εδαφίων και Άλλων Φράσεων της Προσευχής και Αλληλεπίδραση σε Αυτά

Το Κοράνιο αποκαλύφθηκε για να συλλογίζονται οι άνθρωποι τα Εδάφιά του, όπως το ίδιο αναφέρει, «Είναι ένα ευλογημένο Βιβλίο που στείλαμε κάτω σε σένα, ώστε (οι άνθρωποι) να συλλογιστούν τα Εδάφιά του και να λάβουν σοβαρά υπόψη εκείνοι που έχουν λογική.» (Σούρατ Σαντ, 38:29). Αυτό δεν είναι δυνατόν να επιτευχθεί χωρίς να κατανοήσει κανείς το νόημα των επικλήσεων, των δεήσεων και των Κορανικών Εδαφίων που απαγγέλονται κατά την προσευχή. Ο διαλογισμός της σημασίας αυτών που απαγγέλει κανείς από τη μια πλευρά, και της δικής του εγκόσμιας κατάστασης από την άλλη, πρόκειται να αυξήσει τη συγκέντρωση και την ταπεινότητα κάποιου κατά την προσευχή και ακόμη και να τον συγκινήσει σε κατάσταση δακρύων και έκστασης. Αυτή η συναισθηματική επίδραση γίνεται φανερή με κάθε εδάφιο που ακούει κανείς, όπως αναφέρει το Κοράνιο: «Εκείνοι που, όταν τους υπενθυμίζονται τα εδάφια του Κυρίου τους, δεν γίνονται κουφοί και τυφλοί σε αυτά (το αντίθετο, δίνουν μεγαλή προσοχή).» (Σούρατ Αλ-Φουρκάν, 25:73)

Η Προσευχή της Παρασκευής (Σαλάτ αλ-Τζούμου‘α)

Οι πιστοί πρέπει να ακούνε προσεκτικά το κήρυγμα της Παρασκευής και δεν πρέπει να εμπλέκονται σε οτιδήποτε πρόκειται να τους αποσπάσει από αυτό.

Η προσευχή της Παρασκευής (σαλάτ αλ-τζούμου‘α) αποτελεί θρησκευτική υποχρέωση που παίρνει τη θέση της μεσημεριανής προσευχής (σαλάτ Αδ-Δουχρ) την Παρασκευή. Αποτελεί ένα από τα ύψιστα Ισλαμικά τελετουργικά και μία από τις επιβεβαιωμένες υποχρεωτικές πράξεις. Κατά την ημέρα αυτή, οι Μουσουλμάνοι συγκεντρώνονται μια φορά τη βδομάδα, ακούνε το κήρυγμα που παραδίδει ο ιμάμης, και έπειτα προσφέρουν την προσευχή της Παρασκευής.

Αρετές της Παρασκευής

Η Παρασκευή είναι η ύψιστη και καλύτερη ημέρα της εβδομάδας, καθώς ο Αλλάχ την έχει ευνοήσει υπέρ των υπόλοιπων ημερών δίνοντας της έναν αριθμό οφελών τα οποία περιλαμβάνουν τα εξής:

• Ο Αλλάχ την έχει επιλέξει για τους Μουσουλμάνους, πέρα από τα άλλα έθνη, όπως είπε ο Προφήτης (r), «Ο Αλλάχ οδήγησε εκείνους που ήρθαν πριν από μας μακριά από την Παρασκευή. Οι Εβραίοι είχαν το Σάββατο και οι Χριστιανοί είχαν την Κυριακή. Τότε ο Αλλάχ έφερε εμάς και μας καθοδήγησε στην Παρασκευή.» (Σαχίχ Μόσλεμ: 856)
• Ο Αλλάχ δημιούργησε τον Αδάμ κατά την Παρασκευή, και η Ημέρα της Κρίσης θα λάβει χώρα επίσης κατά την Παρασκευή, όπως είπε ο Προφήτης (r), «Η καλύτερη ημέρα που έχει δει ποτέ ο ήλιος είναι η Παρασκευή. Κατά την οποία δημιουργήθηκε ο Αδάμ• κατά την οποία εισήλθε στον Παράδεισο και κατά την οποία απορρίφθηκε από αυτόν. Η Ημέρα της Κρίσης, επίσης, δε θα λάβει χώρα παρά την Παρασκευή.» (Σαχίχ Μόσλεμ: 854)

Ποιος Πρέπει να Τελεί την Προσευχή της Παρασκευής;

Η προσευχή της Παρασκευής αποτελεί θρησκευτική υποχρέωση που δεσμεύει όσους είναι:

1. Άνδρες: Οι γυναίκες δεν απαιτείται να την προσφέρουν.
2. Διανοητικά υγιείς έφηβοι: Δεν είναι υποχρεωτική για τους παράφρονες ή τα παιδιά που δεν έχουν φτάσει στην εφηβεία τους.
3. Μόνιμοι κάτοικοι: Δεν είναι υποχρεωτική για τους οδοιπόρους ή όσους ζουν στην εξοχή, εκτός χωριών και πόλεων.

Η Προσευχή της Παρασκευής: Τρόπος και Κανονισμοί

1. Συνίσταται πως ένας Μουσουλμάνος πρέπει να κάνει Γουσλ (λουτρό), να φορά καλά και καθαρά ρούχα και να προσέρχεται νωρίς στο τζαμί.
2. Οι Μουσουλμάνοι συγκεντρώνονται στο τζαμί. Ο ιμάμης ανεβαίνει στον άμβωνα (μίνμπαρ), στρέφεται προς τους πιστούς και παραδίδει το Χούτμπα (κήρυγμα), το οποίο συνήθως αποτελείται από δύο τμήματα, μεταξύ των οποίων ο ίδιος κάθεται για λίγο. Σε αυτό το κήρυγμα, τους υπενθυμίζει τις ενάρετες πράξεις, τους προειδοποιεί από τις αμαρτίες, τους προσφέρει συμβουλές, κηρύττει σε αυτούς και τους απαγγέλλει κάποια εδάφια από το Κοράνιο και κάποια από τα λόγια του Προφήτη (r) που αφορούν το θέμα του κηρύγματος.
3. Οι Μουσουλμάνοι πρέπει να ακούνε προσεκτικά το Χούτμπα. Δεν επιτρέπεται να εμπλέκονται σε συνομιλίες ή να κάνουν οτιδήποτε θα τους εμποδίσει από το να ωφεληθούν από το Χούτμπα, ακόμη και αν αυτό είναι να παίξουν στα δάχτυλά τους, ή στο χαλί κλπ.
4. Ο ιμάμης έπειτα κατεβαίνει από τον άμβωνα, παίρνει τη θέση του και καθοδηγεί τους ανθρώπους σε προσευχή δύο Ράκ‘α κατά την οποία απαγγέλει το Κοράνιο φωναχτά.
5. Η προσευχή της Παρασκευής μπορεί να τελεστεί μόνο αν δύο άνθρωποι και πάνω συγκεντρώθηκαν στο τζαμί για την προσευχή. Αν κάποιος τη χάσει για έγκυρο λόγο, δεν μπορεί να την αναπληρώσει• και αν την προσφέρει μόνος του, δεν θα είναι έγκυρη. Αντίθετα, πρέπει να προσφέρει την καθημερινή μεσημεριανή προσευχή (σαλάτ Αδ-Δουχρ).
6. Αν κάποιος έρθει αργοπορημένος στο τζαμί και προλάβει τον ιμάμη σε λιγότερο από μία Ράκ‘α πρέπει να ολοκληρώσει την προσευχή του αφού ο ιμάμης ολοκληρώσει την προσευχή, αντιμετωπίζοντάς την ως μεσημεριανή προσευή (σαλάτ Αδ-Δουχρ).
7. Όσοι εξαιρούνται από την προσφορά της προσευχής της Παρασκευής, όπως οι γυναίκες και οι οδοιπόροι, αν προσφέρουν την προσευχή της Παρασκευής μαζί με τους άλλους Μουσουλμάνους στο τζαμί, τότε η προσευχή τους είναι έγκυρη και δεν χρειάζεται να προσφέρουν την καθημερινή μεσημεριανή προσευχή (σαλάτ Αδ-Δουχρ).

Όσοι Εξαιρούνται από την Παρακολούθηση της Προσευχής της Παρασκευής

Το Ισλάμ επισημαίνει πως οι Μουσουλμάνοι που δεν εξαιρούνται από την προσφορά της προσευχής της Παρασκευής πρέπει να την τελούν και προειδοποιεί αυτούς που ασχολούνται με εγκόσμιες επιδιώξεις: «Ω, εσείς που πιστεύετε! Όταν γίνεται η κλήση για τη Σαλά (προσευχή) την Παρασκευή, σπεύσατε για τη Μνημόνευση του Αλλάχ (-Δίκρ Ελλάχ- δηλ. για να ακούσετε το θρησκευτικό κήρυγμα της Παρασκευής και για να προσευχηθείτε). Και αφήστε τις εμπορικές ασχολίες (και οτιδήποτε άλλο κάνετε). Αυτό είναι καλύτερο για σας, αν μόνο το γνωρίζατε!» (Σούρα Αλ-Τζούμου‘α, 62:9)

Προειδοποιεί, επίσης, πως ο Αλλάχ θα σφραγίσει τις καρδιές εκείνων που την έχασαν χωρίς έγκυρη δικαιολογία, όπως είπε ο Προφήτης (r), «Όποιος παραμελεί τρεις διαδοχικές προσευχές της Παρασκευής χωρίς δικαιολογία, ο Αλλάχ θα σφραγίσει την καρδιά του.» (Σούνναν Άμπου Νταούντ: 1052• Μούσναντ Άχμαντ: 15498). Αυτό σημαίνει πως θα καλύψει την καρδιά του και θα θέσει άγνοια και τραχύτητα σε αυτή, όπως ακριβώς στις καρδιές των υποκριτών και των ανυπάκουων ανθρώπων.

Μια δικαιολογία που θεωρείται απολύτως έγκυρη για κάποιον που χάνει την προσευχή της Παρασκευής, είναι αυτή που περιλαμβάνει ασυνήθιστα μεγάλη δυσκολία ή που πρόκειται να προκαλέσει σοβαρή βλάβη στην υγεία κάποιου ή είναι καταστροφική για τη διαβίωση κάποιου.

Μπορεί η δουλειά κάποιου που απαιτεί να εργάζεται την ώρα της προσευχής της Παρασκευής να θεωρηθεί έγκυρη δικαιολογία για να την χάσει;

«Πες: «Αυτό που έχει ο Αλλάχ (αμοιβή και ευδαιμονία για σας) είναι καλύτερο από οποιαδήποτε διασκέδαση ή εμπορική συναλλαγή!» (Σούρατ Αλ-Τζούμου‘α, 62:11)

Γενικά μιλώντας, η ανάληψη δουλειάς που απαιτεί από κάποιον να συνεχίζει να εργάζεται κατά την ώρα της προσευχής της Παρασκευής, δεν αποτελεί έγκυρη δικαιολογία για να χάσει την προσευχή, καθώς ο Αλλάχ μας διατάζει να αφήσουμε τις εγκόσμιες επιδιώξεις μας όταν καλούμαστε στην προσευχή της Παρασκευής: «Ω, εσείς που πιστεύετε! Όταν γίνεται η κλήση για τη Σαλά (προσευχή) την Παρασκευή, σπεύσατε για τη Μνημόνευση του Αλλάχ (-Δίκρ Ελλάχ- δηλ. για να ακούσετε το θρησκευτικό κήρυγμα της Παρασκευής και για να προσευχηθείτε). Και αφήστε τις εμπορικές ασχολίες (και οτιδήποτε άλλο κάνετε). Αυτό είναι καλύτερο για σας, αν μόνο το γνωρίζατε!» (Σούρα Αλ-Τζούμου‘α, 62:9) Συνεπώς, ένας Μουσουλμάνος απαιτείται να αναλαμβάνει δουλειές που δεν θα τον εμποδίζουν να τηρεί τις θρησκευτικές του υποχρεώσεις, ακόμη κι αν αυτές οι δουλειές έχουν χαμηλότερο μισθό.

Το Κοράνιο, επίσης, αναφέρει: «Και όποιος φοβάται τον Αλλάχ και τηρεί το καθήκον του απέναντί Του, (Ο Αλλάχ) θα του δώσει διέξοδο (λύση για κάθε δυσκολία). Και (ο Αλλάχ) θα παράσχει γι’ αυτόν (αγαθά) από όπου δεν το περιμένει. Και όποιος εναποθέτει την εμπιστοσύνη του στον Αλλάχ, τότε (ο Αλλάχ) είναι Επαρκής για αυτόν.» (Σούρα Ατ-Ταλάκ, 65:2-3)

Η Προσευχή του Οδοιπόρου

• Ένας οδοιπόρος μπορεί, όταν μετακινείται από ένα μέρος σε κάποιο άλλο ή κατά τη διάρκεια προσωρινής παραμονής που διαρκεί λιγότερο από τέσσερις μέρες, να μειώσει τις προσευχές των τεσσάρων Ράκ‘α σε δύο στην κάθε μία. Συνεπώς, προσφέρει δύο Ράκ‘α αντί για τέσσερις για την προσευχή Δουχρ, την προσευχή ‘Ασρ και την προσευχή ‘Ισά’, εκτός κι αν προσεύχεται πίσω από έναν ιμάμη μόνιμο κάτοικο, στην οποία περίπτωση πρέπει να ακολουθήσει κανονικά.
• Μπορεί να παραλείψει τις Σούνναν προσευχές (Ασ-Σούνναν Αρ-Ραουάτιμπ) που προσφέρονται συνήθως μαζί με τις υποχρεωτικές με εξαίρεση την Σούννα προσευχή της προσευχής Αλ-Φατζρ και την Σούννα προσευχή που αποκαλείται Αλ-Ουίτρ.
• Μπορεί να συνδυάσει την προσευχή Δουχρ με την ‘Ασρ, και την προσευχή Μάγριμπ με την προσευχή ‘Ισά’ στην ώρα οποιασδήποτε από αυτές τις δύο. Αυτό συμβάλλει στη διευκόλυνση των δυσχερειών που υφίσταται κατά τη διάρκεια του ταξιδιού.

Η Προσευχή του Ασθενή

Ένας Μουσουλμάνος πρέπει να προσφέρει τις υποχρεωτικές προσευχές σε κάθε περίσταση εφόσον έχει πλήρη συναίσθηση και διανοητική ικανότητα. Το Ισλάμ, ωστόσο, λαμβάνει υπόψη τις διάφορες καταστάσεις και τις ιδιαίτερες ανάγκες των ανθρώπων, και ως εκ τούτου τη νομοθεσία του σχετικά με τους ασθενείς.

Για να διασαφηνίσουμε αυτό:

• Αν ο ασθενής δεν μπορεί να σηκωθεί ή μπορεί αλλά με μεγάλη ταλαιπωρία και δυσκολία, ή αν το να προσφέρει την προσευχή σε όρθια στάση πρόκειται να καθυστερήσει την ανάρρωσή του, επιτρέπεται να την προσφέρει σε καθιστή στάση. Αν δεν είναι δυνατόν να το κάνει αυτό, τότε μπορεί να την προσφέρει ενώ ξαπλώνει στα πλευρά του. Ο Προφήτης (r) είπε, «Προσευχήσου όρθιος, αν δεν μπορείς να το κάνεις, προσευχήσου σε καθιστή στάση• αν δεν μπορείς να κάνεις ούτε αυτό, τότε προσευχήσου στα πλευρά σου.» (Σαχίχ Αλ-Μπουχάρι: 1066).
• Αν δεν μπορεί να σκύψει ή να πέσει σε πρηνή στάση, μπορεί μόνο να κλίνει προς τα μπροστά.
• Εάν δεν μπορεί να κάτσει κάτω στο πάτωμα, τότε μπορεί να καθίσει σε μία καρέκλα ή οτιδήποτε παρόμοιο.
• Αν δεν μπορεί να τελέσει ουντού’ για κάθε προσευχή εξαιτίας της ασθενείας του, μπορεί να συνδυάσει την προσευχή Δουχρ και την προσευχή ‘Ασρ, και την προσευχή Μάγριμπ με την προσευχή ‘Ισά’ στην ώρα οποιασδήποτε από αυτές τις δύο.
• Αν δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει νερό εξαιτίας της ασθένειάς του, μπορεί να τελέσει ταγιάμμουμ (στεγνή νίψη) και έπειτα να προσφέρει την προσευχή.