Η Προσευχή (Σαλά)

Η αραβική λέξη σαλά (μεταφρασμένη κοινώς ως προσευχή) σημαίνει στην κυριολεξία ικεσία. Πρόκειται για τη σύνδεση ενός Μουσουλμάνου με τον Κύριο και Δημιουργό Του και περιλαμβάνει τις ύψιστες εκδηλώσεις απόλυτης υποταγής στον Αλλάχ, την στροφή προς Αυτόν και την αναζήτηση της βοήθειας και υποστήριξής Του. Όταν ένας Μουσουλμάνος παίρνει θέση προσευχής ενώπιον του Κυρίου Του, Τον επικαλείται και Τον μνημονεύει, το μυαλό του γαληνεύει. Αντιλαμβάνεται την πραγματική αλήθεια αυτού του κόσμου και την εγκόσμια ζωή, και αναγνωρίζει το Μεγαλείο του Κυρίου Του και το τεράστιο έλεος που του έχει δείξει. Αυτή η προσευχή ύστερα τον ωθεί να τηρήσει τις αρχές του Θείου Νόμου και να αποφύγει την αδικία, την αισχρότητα και την παραβατικότητα, όπως αναφέρει το Κοράνιο, «Με την προσευχή (τακτικά) συγκρατείται κανείς από το να πέσει στις αισχρότητες και στις απαγορευμένες πράξεις.» (Σούρα Αλ-‘Ανκαμπούτ, 29:45)

Θέση και Αρετές της Σαλά στο Ισλάμ

Η προσευχή (σαλά) αποτελεί αναμφισβήτητα την σπουδαιότερη και ύψιστη πράξη λατρείας. Αποτελεί μια πράξη λατρείας που ενασχολεί όχι μόνο το σώμα, αλλά και την καρδιά, το μυαλό και τη γλώσσα. Η αμέτρητη σημασία της μπορεί να γίνει αντιληπτή σε έναν αριθμό παραμέτρων στις οποίες περιλαμβάνονται και οι εξής:

Καταλαμβάνει την Υψηλότερη Θέση στο Ισλάμ

1. Αποτελεί το δεύτερο πυλώνα του Ισλάμ, όπως είπε ο Προφήτης (r), «Το Ισλάμ χτίστηκε πάνω σε πέντε [πυλώνες]: Μαρτυρία πως δεν υπάρχει άλλος θεός που αξίζει να λατρεύεται παρά μόνο ο Αλλάχ και ο Μωχάμμαντ είναι ο αγγελιαφόρος του Αλλάχ, τέλεση προσευχών, καταβολή ζακά, τέλεση προσκυνήματος στον Ιερό Οίκο, και νηστεία κατά το Ραμαντάν.» (Σαχίχ Αλ-Μπουχάρι: 8, Σαχίχ Μόσλεμ: 16). Αυτοί οι πυλώνες αποτελούν τη βάση πάνω στην οποία ιδρύθηκε σταθερά το Ισλάμ, και ένας πυλώνας αποτελεί το στύλο που χρησιμοποιείται για να στηρίξει ένα κτίριο, χωρίς τον οποίο σίγουρα θα καταρρεύσει.
2. Κειμενικές αποδείξεις από το Κοράνιο και τις παραδόσεις του Προφήτη (r) θεωρούν την τέλεση της προσευχής πράξη που διακρίνει τους Μουσουλμάνους από τους μη Μουσουλμάνους. Ο Προφήτης (r) είπε, «Μεταξύ κάποιου και του πολυθεϊσμού και της απιστίας, η εγκατάλειψη της προσευχής.» (Σαχίχ Μόσλεμ: 82). Είπε επίσης, «Αυτό που διαφοροποιεί εμάς από τους πολυθεϊστές είναι η τέλεση της προσευχής. Συνεπώς, όποιος την εγκαταλείπει είναι άπιστος.» (Σούνναν Ατ-Τίρμιδι:2621• Σούνναν Αν-Νασά’ι:463)
3. Ο Αλλάχ διατάζει τους πιστούς να την τελούν σε όλες τις περιστάσεις –είτε ταξιδεύουν είτε όχι, σε περίπτωση πολέμου και ειρήνης, και είτε είναι άρρωστοι ή υγιείς, σύμφωνα με τις δυνατότητές τους. Το Κοράνιο λέει, «Διατηρήστε τακτικά τις (υποχρεωτικές) προσευχές.» (Σούρα Αλ-Μπάκαρα, 2:238). Ο Παντοδύναμος Αλλάχ περιγράφει τους πιστούς δούλους Του ως «εκείνους που τηρούν τακτικά τις προσευχές τους.» (Σούρα Αλ-Μου’μινούν, 23:9)

Αρετές της Προσευχής

Ο Αλλάχ διατάζει τους πιστούς να τηρούν τις προσευχές σε κάθε περίσταση, ακόμη και σε περιόδους πολέμου και καταστροφών.

Κειμενικές αποδείξεις από το Κοράνιο και τις παραδόσεις του Προφήτη (r) μαρτυρούν τις πολυάριθμες αρετές της προσευχής. Ορισμένες από αυτές είναι και οι εξής:

1. Εξιλεώνει τις μικρές αμαρτίες, όπως είπε ο Προφήτης r, «Οι πέντε καθημερινές προσευχές και η προσευχή της Παρασκευής μέχρι την επόμενη προσευχή της Παρασκευής, εξιλεώνουν οποιαδήποτε μικρή αμαρτία διαπράττεται ενδιάμεσα, εφόσον αποφεύγονται οι μεγάλες αμαρτίες.» (Σαχίχ Μόσλεμ:233, Σούνναν Ατ-Τίρμιδι, 214)
2. Αποτελεί φως το οποίο φωτίζει τη ζωή ενός Μουσουλμάνου, τον καθοδηγεί σε κάθε καλό και τον κρατά μακριά από κάθε κακό, όπως αναφέρει το Κοράνιο, «Με την προσευχή (τακτικά) συγκρατείται κανείς από το να πέσει σε αισχρότητες και απαγορευμένες πράξεις.» (Σούρα Αλ-‘Ανκαμπούτ, 29:45) Ο Προφήτης (r) είπε επίσης, «Η προσευχή είναι φως.» (Σαχίχ Μόσλεμ:223)
3. Θα είναι η πρώτη πράξη για την οποία θα λογοδοτήσουν οι άνθρωποι την Ημέρα της Κρίσης: Αν αυτή γίνει αποδεκτή, θα γίνουν αποδεκτές και οι υπόλοιπες πράξεις• αν, ωστόσο, δεν γίνει αποδεκτή, καμία από τις άλλες πράξεις δεν θα γίνει αποδεκτή, όπως είπε ο Προφήτης (r), «Η πρώτη πράξη για την οποία θα λογοδοτήσει ο δούλος του Αλλάχ την Ημέρα της Κρίσης θα είναι η προσευχή του. Αν θα γίνει αποδεκτή, τότε οι υπόλοιπες πράξεις θα γίνουν αποδεκτές. Αλλά αν δεν γίνει αποδεκτή, τότε οι υπόλοιπες πράξεις δεν θα γίνουν αποδεκτές.» (Ατ-Ταμπαράνι στο Αλ-Μού‘τζαμ Αλ-Άουσατ:1859)

Για Ποιον Είναι Υποχρεωτική;

Είναι υποχρεωτικό για κάθε έφηβο, διανοητικά υγιή Μουσουλμάνο, άνδρα ή γυναίκα, να προσφέρει την προσευχή. Ωστόσο, οι γυναίκες σε έμμηνο ρύση ή οι γυναίκες κατά την αιμορραγία μετά τον τοκετό εξαιρούνται από την προσφορά προσευχών και δεν απαιτείται να επανορθώσουν για τις προσευχές που έχασαν αφού σταματήσει η αιμορραγία τους και εξαγνιστούν. (Βλ. σελ. 98)

Η ωριμότητα ή η εφηβεία μπορούν να καθοριστούν από τους παρακάτω δείκτες:

Ποιες είναι οι Προϋποθέσεις της Προσευχής (Σουρούτ Ασ-Σαλά)

1. Η Καθαρότητα από το Αλ-Χάνταθ (Κατάσταση Ακαθαρσίας) ή τη Νατζάσα (Ακάθαρτες Ουσίες) (βλ. σελ. 93)

2. Κάλυψη της Άουρας (τα σημεία που πρέπει να καλύπτονται στο σώμα)

Τα αούρα πρέπει να καλύπτονται με ρούχα που δεν είναι ούτε στενά, ούτε ελλιπή, ούτε διάφανα..

Τα αούρα κατά τη διάρκεια της προσευχής είναι τριών ειδών:

Για μια ενήλικη γυναίκα: Όλο της το σώμα θεωρείται αούρα εκτός από το πρόσωπο και τα χέρια.

Για ένα μικρό παιδί: ΄Τα αούρα του περιλαμβάνουν τα απόκρυφα σημεία και τα οπίσθια.

Για έναν άνδρα: Τα αούρα του είναι από τον αφαλό ως τα γόνατα.

Όπως λέει ο Αλλάχ στο Κοράνιο, «Ω! Παιδιά του Αδάμ! Να στολίζεστε (να φοράτε καθαρά και καλά ρούχα) όταν πάτε σε οποιοδήποτε τζαμί (για προσευχή).» Στην πραγματικότητα, η κάλυψη των απόκρυφων σημείων του σώματος αποτελεί την μικρότερη ποσότητα στολισμού.

Όταν μια Μουσουλμάνα γυναίκα προσφέρει την προσευχή, πρέπει να καλύπτει ολόκληρο το σώμα της εκτός από το πρόσωπο και τα χέρια.

3. Στροφή προς την κίμπλα

Ο Αλλάχ λέει, «Έτσι, απ’ όπου κι αν βγαίνεις (για προσευχή, ω, Μωχάμμαντ) στρέψε το πρόσωπό σου προς το Αλ-Μάστζιντ Αλ-Χαράμ [στη Μέκκα].» (Σούρα Αλ-Μπάκαρα, 2:149)

«Στ’ αλήθεια, η προσευχή επιβάλλεται στους πιστούς σε καθορισμένες ώρες.» (Σούρα Αν-Νισά’, 4:103).

• Η κατεύθυνση προς την οποία στρέφονται οι Μουσουλμάνοι κατά την προσευχή (κίμπλα) είναι η Κά‘μπα, το Ιερό Τζαμί της Μέκκα, το οποίο αρχικά κατασκευάστηκε από τον Αβραάμ (r) και στο οποίο οι προφήτες έκαναν προσκύνημα. Είναι αλήθεια πως πρόκειται για μία κατασκευή από πέτρα η οποία δεν μπορεί να κάνει ούτε κακό ούτε καλό, αλλά ο Αλλάχ διατάζει τους Μουσουλμάνους να είναι στραμμένοι προς αυτήν κατά τη διάρκεια της προσευχής ώστε να λειτουργεί ως κεντρικό και ενοποιητικό σημείο ανάμεσά τους.
• Ένας Μουσουλμάνος απαιτείται να στρέφεται προς την Κά‘μπα αν μπορεί να την δει μπροστά του. Ωστόσο, αν είναι μακριά από αυτήν και δεν μπορεί να τη δει, όντας, για παράδειγμα, σε διαφορετική χώρα, μπορεί να στραφεί μόνο προς τη Μέκκα. Η προσευχή θεωρείται ακόμα έγκυρη με μικρή απόκλιση από την κατεύθυνση της Κί‘μπλα, καθώς ο Προφήτης είπε, «Όποια κατεύθυνση βρίσκεται μεταξύ της ανατολής και της δύσης θεωρείται Κί‘μπλα (δηλ. κάθε Μουσουλμάνος πρέπει να επιδιώκει την σωστή κατεύθυνση προς την Κί‘μπλα, αλλά αν έκανε λάθος σε μικρή απόκλιση, η προσευχή του θεωρείται έγκυρη).» (Σούνναν Ατ-Τίρμιδι: 342)
• Αν δεν είναι δυνατόν να στραφεί προς αυτήν εξαιτίας ασθένειας, για παράδειγμα, τότε δεν χρειάζεται να το κάνει, καθώς όλες οι υποχρεωτικές πράξεις παραλείπονται σε περίπτωση ανικανότητας, όπως αναφέρει το Κοράνιο, «Να φοβάστε, λοιπόν, τον Αλλάχ (τηρώντας το καθήκον σας προς Αυτόν, και εκτελώντας τις Εντολές Του) όσο μπορείτε.» (Σούρα Ατ-Ταγάμπουν, 64:16)

4. Η Καθορισμένη Ώρα της Προσευχής

Η προσευχή δεν θα είναι έγκυρη αν προσφερθεί πριν ξεκινήσει η ώρα της, και η καθυστέρησή της πέρα από την καθορισμένη ώρα της απαγορεύεται αυστηρά όπως αναφέρει το Κοράνιο, «Στ’ αλήθεια, η προσευχή επιβάλλεται στους πιστούς σε καθορισμένες ώρες.» (Σούρα Αν-Νισά’, 4:103)

Τα παρακάτω σημεία πρέπει να τονιστούν αναφορικά με αυτό:

• Είναι καλύτερη η προσφορά της προσευχής αμέσως μόλις έρθει η πραγματική υποχρεωτική της ώρα.
• Πρέπει να προσφέρεται σε καθορισμένες ώρες.
• Αν μια προσευχή χαθεί εξαιτίας ύπνου ή κάποιος την ξέχασε, ο πιστός θα πρέπει να επανορθώσει γι’ αυτήν αμέσως μόλις το θυμηθεί.

Οι Πέντε Υποχρεωτικές Προσευχές και οι Ώρες Τους

Ο Αλλάχ όρισε για τους Μουσουλμάνους πέντε προσευχές κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας και προσδιόρισε τις εξής ώρες για αυτές:

Η Προσευχή της Αυγής (Σαλά αλ-Φάτζρ): Αποτελείται από δύο μονάδες (Ράκ’ατ: ενικός: ράκ‘α)• ξεκινά κατά την αυγή, την ώρα της ημέρας κατά την οποία εμφανίζεται το πρώτο φως, και διαρκεί ως την ανατολή του ηλίου.

H Μεσημεριανή Προσευχή (Σαλάτ Αδ-Δουχρ): Αποτελείται από τέσσερις μονάδες• η ώρα της ξεκινά όταν ο ήλιος κλίνει δυτικά από τη μέση του ουρανού και τελειώνει όταν η σκιά ενός αντικειμένου γίνεται ίση σε μήκος με το ίδιο το αντικείμενο.

Η Απογευματινή Προσευχή (Σαλάτ αλ-‘Ασρ): Αποτελείται από τέσσερις μονάδες• η ώρα της ξεκινά μετά την ώρα κατά την οποία τελειώνει η Δουχρ και τελειώνει με την δύση του ηλίου. Ως εκ τούτου, όταν η σκιά ενός αντικειμένου γίνεται ίση σε μήκος με το ίδιο το αντικείμενο, τότε τελειώνει η ώρα της Δουχρ και ξεκινά η ώρα της ‘Ασρ. Ένας Μουσουλμάνος πρέπει να την τελεί πριν ο ήλιος χάσει την έντασή του και γίνει κίτρινος.

Η Προσευχή του Ηλιοβασιλέματος (Σαλάτ αλ-Μάγριμπ): Αποτελείται από τρεις μονάδες• η ώρα της ξεκινά όταν ο ήλιος εξαφανίζεται κάτω από τον ορίζονται και τελειώνει με την εξαφάνιση της κόκκινης λάμψης (απογευματινού λυκόφωτος) που εμφανίζεται μετά τη δύση του ηλίου.

Η Νυχτερινή Προσευχή (Σαλάτ αλ-‘Ισά’): Αποτελείται από τέσσερις μονάδες• η ώρα της ξεκινά όταν το λυκόφως έχει χαθεί εντελώς και διαρκεί μέχρι τα μεσάνυχτα. Μπορεί, ωστόσο, να προσφερθεί μέχρι πριν την αυγή αν χρειαστεί και με μια σημαντική δικαιολογία.

Ένας Μουσουλμάνος μπορεί να χρησιμοποιεί πρόγραμμα προσευχών και δεν χρειάζεται να ανακαλύψει μόνος του αν έχει έρθει ο καθορισμένος χρόνος της προσευχής.

Το Μέρος της Προσευχής

Το Ισλάμ διατάζει τον Μουσουλμάνο να τελεί την προσευχή μαζί με τους άλλους Μουσουλμάνους στο τζαμί, ώστε να ενδυναμώσουν τoυς δεσμούς αδελφοσύνης, της ενότητας και της συντροφικότητας μεταξύ τους. Στην πραγματικότητα, το Ισλάμ όρισε σπουδαιότερη αμοιβή για εκείνους που συμμετέχουν στις προσευχές στο τζαμί, όπως είπε ο Προφήτης (r), «Η αμοιβή για την προσευχή που προσφέρει ένας Μουσουλμάνος μαζί με τους άλλους Μουσουλμάνους είναι είκοσι εφτά επίπεδα ανώτερη από αυτή την προσευχή που προσφέρει μόνος του.» (Σαχίχ Αλ-Μπουχάρι: 619• Σαχίχ Μόσλεμ: 650, και Μούσναντ Άχμαντ: 5921)

Η προσευχή μπορεί, ωστόσο, να τελεστεί οπουδήποτε. Αυτό αντανακλά μία από τις χάρες τις οποίες ο Αλλάχ εναπόθεσε σε μας, κάνοντας αυτήν την θρησκεία πρακτική και εύκολη. Ο Προφήτης (r) είπε, «Η γη έχει γίνει τόπος προσευχής για μένα, και μέσo καθαρισμού (δηλ. κατάλληλη για τέλεση ταγιάμμουμ όταν δεν υπάρχει διαθέσιμο νερό ή κάποιος δεν είναι σε θέση να το χρησιμοποιήσει). Συνεπώς, οποιοσδήποτε από την κοινότητά μου ξεφύγει από την ώρα της προσευχής, μπορεί να προσευχηθεί όπου και αν βρίσκεται.» (Σαχίχ Αλ-Μπουχάρι: 328• Σαχίχ Μόσλεμ: 521).

Κριτήρια Που Πρέπει να Πληρούνται Σχετικά με το Μέρος της Προσευχής

Το Ισλάμ ορίζει ότι ο τόπος όπου σκοπεύουμε να προσφέρουμε την προσευχή πρέπει να είναι αγνός και καθαρός όπως αναφέρει το Κοράνιο, «Και διατάξαμε τον Αβραάμ και τον Ισμαήλ να εξαγνίσουν τον Οίκο Μου (το Κά‘μπα) για εκείνους που περιφέρονται γύρω του, ή μένουν εκεί (Ι‘τικάφ), ή υποκλίνονται ή πέφτουν πρηνείς (εκεί, προσευχόμενοι).» (Σούρα Αλ-Μπάκαρα, 2:125) Ως γενικό κανόνα, οποιοδήποτε μέρος, στο οποίο σκοπεύουμε να προσευχηθούμε, θεωρείται πως είναι καθαρό και αγνό εκτός εάν είναι σαφές πέραν πάσης αμφιβολίας ότι έχει κηλιδωθεί από κάποια ακαθαρσία. Συνεπώς, αν δεν υπάρχει κάτι που να καθιστά το μέρος ακάθαρτο, πρέπει να θεωρηθεί καθαρό, και μας επιτρέπεται να προσφέρουμε την προσευχή μας σε αυτό χωρίς να χρειαστεί να χρησιμοποιήσουμε χαλάκι προσευχής.

Υπάρχει ένας αριθμός κριτηρίων και προϋποθέσεων που πρέπει να πληρούνται αναφορικά με το μέρος στο οποίο σκοπεύουμε να προσευχηθούμε. Αυτά περιλαμβάνουν τα εξής:

1. Δεν πρέπει κανείς να προσεύχεται σε μέρος όπου ενοχλεί άλλους ανθρώπους, όπως δημόσιους χώρους με συνωστισμό, περάσματα και μέρη όπου δεν επιτρέπεται σε κάποιον να στέκεται ή να κάθεται, καθώς αυτό μπορεί να οδηγήσει σε μεγαλύτερο συνωστισμό και να προκαλέσει αρκετή αναστάτωση. Ο Προφήτης (r) είπε, «Δεν επιτρέπεται καμία βλάβη (δηλ. να μην βλάψει κανείς τον εαυτό του ή τους άλλους όπως το να ανοίξει ένα παράθυρο στον τοίχο για όφελός του ενώ αυτό θα βλάψει τον γείτονά του), ούτε να κάνει κανείς καμία πράξη επίτηδες με σκοπό να βλάψει τους άλλους.» (Σούναν Ιμπν Μάτζα: 2340, Μούσναντ Άχμαντ: 2865)
2. Το μέρος πρέπει να είναι απαλλαγμένο από πράγματα που μπορούν να προκαλέσουν απόσπαση της προσοχής, όπως εικόνες (σαν αυτές που βρίσκονται σε ορισμένα χαλιά προσευχής), δυνατούς θορύβους και μουσική.
3. Δεν πρέπει να προσεύχεται κανείς σε έναν τόπο όπου η λατρεία γελοιοποιείται, όπως ένα μέρος όπου υπάρχουν άνθρωποι μεθυσμένοι ή φανατικοί. Ο Παντοδύναμος Αλλάχ απαγορεύει στους Μουσουλμάνους να εξυβρίζουν τους ψεύτικους θεούς των μη μουσουλμάνων, έτσι ώστε κι εκείνοι να μην μπορούν να εξυβρίσουν τον Αλλάχ για εκδίκηση από άγνοιά τους: «Μη βρίζετε αυτούς τους οποίους (οι άπιστοι τους) επικαλούνται πέραν του Αλλάχ, έτσι ώστε να μη βρίζουν κι αυτοί τον Αλλάχ άδικα και από άγνοια.» (Σούρα Αλ-Αν‘άμ, 6:108)
4. Δεν πρέπει κανείς να προσεύχεται σε μέρος που έχει διαμορφωθεί ειδικά για την διάπραξη αμαρτωλών πράξεων, όπως αίθουσες χορού και νυχτερινά κλαμπ.

Το Μέρος της Λατρείας