Ζακά

Η Ζακά αποτελεί ένα μικρό ποσό που το όρισε ο Αλλάχ ότι πρέπει να πληρωθεί από τους πλούσιους για τους φτωχούς ώστε να ικανοποίησουν τις ανάγκες τους, καθώς και για άλλους σκοπούς.

Οι Απώτεροι Στόχοι της Ζακά

Ο Αλλάχ επέβαλε τη ζακά στους Μουσουλμάνους για έναν αριθμό σπουδαίων λόγων συμπεριλαμβανομένων των εξής:

  1. Η αγάπη του πλούτου αποτελεί έμφυτη ανθρώπινη τάση και ο άνθρωπος κάνει ό,τι είναι δυνατό για να τον αποκτήσει και να τον κρατήσει. Για το λόγο αυτό το Ισλάμ απαιτεί από αυτόν να πληρώνει ζακά ώστε να εξαγνίσει την καρδιά του από τον εγωισμό και την απληστία, όπως αναφέρει το Κοράνιο: «Πάρε ελεημοσύνη (δηλ. Ζακά) απ’ τον πλούτο τους, ώστε να τους εξαγνίσεις και να τους εξυψώσεις μέσω αυτής.» (Σούρα Ατ-Τάουμπα, 9:103)
  2. Η καταβολή της ζακά τρέφει συναισθήματα στοργής και αρμονίας και ενισχύει τη συνοχή της κοινωνίας. Επειδή οι άνθρωποι έχουν γενικά μια προδιάθεση να συμπαθούν εκείνους που τους κάνουν κάτι καλό, και έτσι τα μέλη της Μουσουλμανικής κοινωνίας έρχονται τόσο κοντά που μοιάζουν με τα τούβλα ενός κτιρίου, υποστηρίζοντας ο ένας τον άλλο. Εγκλήματα όπως η κλοπή και η ληστεία τείνουν να μειώνονται. Η καταβολή της ζακά αποτελεί ζωντανή έκφραση της αληθινής λατρείας και της απόλυτης υποταγής στον Αλλάχ. Όταν οι πλούσιοι πληρώνουν ζακά υπακούν ουσιαστικά
  3. στις εντολές του Αλλάχ, αναγνωρίζοντας πως όλη η ευημερία έρχεται τελικά από τη χάρη και την εύνοια του Αλλάχ. Κάνοντας αυτό, δείχνουν, επίσης, ευγνωμοσύνη σ’ Αυτόν που εναπόθεσε τις ευλογίες Του πάνω τους: «Αν είστε ευγνώμονες, θα σας αυξήσω σίγουρα [σε χάρη].» (Σούρα Ιμπραχίμ, 14:7)
  4. Καταβάλλοντας ζακά πραγματοποιείται η έννοια της κοινωνικής ασφάλειας και της σχετικής ισότητας ανάμεσα στα μέλη της κοινωνίας. Όταν οι πλούσιοι διανέμουν το ετήσιο ποσό της ζακά ανάμεσα στους νόμιμους δικαιούχους, ο πλούτος παύει να συσσωρεύεται σε λίγα χέρια και διατηρείται σε διαρκή κυκλοφορία. Όπως αναφέρει το Κοράνιο, «έτσι ώστε να μη γίνουν περιουσία που θα κυκλοφορεί (αποκλειστικά) στα χέρια των πλουσίων ανάμεσα σας.» (Σούρα Αλ-Χασρ 59:7)

Η αγάπη για πλούτο αποτελεί έμφυτη ανθρώπινη τάση και το Ισλάμ απαιτεί από τους οπαδούς του να μην έχουν εμμονή με τον πλούτο και να καταβάλουν ζακά προκειμένου να εξαγνίσουν τις καρδιές τους από την εγωιστική απληστία.

Είδη Περιουσίας για την Οποία Οφείλεται Ζακά

Η ζακά δεν οφείλεται για τις αναγκαιότητες της ζωής, όπως το φαγητό, το ποτό, τον ρουχισμό, το σπίτι στο οποίο ζει κανείς, ακόμη κι αν είναι ιδιαίτερα ακριβό σπίι, και το αυτοκίνητο που οδηγεί κανείς, ακόμη κι αν είναι ένα πολυτελές αυτοκίνητο.

Οφείλεται μόνο για είδη περιουσίας που δεν διατηρούνται για άμεση χρήση και που τείνουν να αυξάνονται, όπως τα ακόλουθα:

  1. Χρυσός και ασήμι (με εξαίρεση τα χρυσά και ασημένια κοσμήματα που χρησιμοποιούνται από τις γυναίκες για προσωπική τους χρήση)

Ζακά οφείλεται για χρυσό και ασήμι μόνο αν η αξία τους έχει φτάσει ή ξεπεράσει ένα ορισμένο ελάχιστο όριο (νισάμπ) για το συγκεκριμένο είδος περιουσίας και αφού κάποιος το έχει στην κατοχή του για ένα ολόκληρο σεληνιακό έτος (354 ημέρες).

Το ελάχιστο ορισμένο όριο (νισάμπ) για το οποίο γίνεται υποχρεωτική η ζακά για αυτό το είδος περιουσίας είναι το εξής:

Η ζακά οφείλεται για χρυσό περίπου 85 γραμμάρια και για ασήμι 595 γραμμάρια.

Συνεπώς, αν ένας Μουσουλμάνος είχε στην κατοχή του μια τέτοια ποσότητα για έναν ολόκληρο χρόνο, πρέπει να καταβάλει ζακά στο ελάχιστο ποσοστό του δύομιση τοις εκατό (2.5%).

  1. Όλα τα είδη χρημάτων (τραπεζογραμμάτια και κέρματα) που διατηρούνται σε μετρητά ή σε τραπεζικούς λογαριασμούς.

Το νισάμπ της ζακά για μετρητά, τραπεζογραμμάτια και νομίσματα καθορίζεται σύμφωνα με την αντίστοιχη αξία τους σε χρυσό (85 γραμμάρια καθαρού χρυσού) τη στιγμή που οφείλεται να καταβληθεί η ζακά. Αν τα χρήματα αυτά βρίσκονται στην κατοχή κάποιου για ένα ολόκληρο σεληνιακό έτος, δυόμιση τοις εκατό (2.5%) της αξίας τους πρέπει να δοθεί ως ζακά.

Για να εξηγήσουμε αυτό, αν ένα γραμμάριο καθαρού χρυσού τη στιγμή που καταβάλλεται η ζακά αξίζει, ας πούμε 25 δολάρια, το νισάμπ του θα είναι ως εξής:

25 (αξία ενός γραμμαρίου χρυσού, η οποία είναι ασταθής) * 85 (αριθμός γραμμαρίων, που είναι η σταθερά) = 2125 δολάρια είναι το ελάχιστο όριο απαλλαγής (νισάμπ).

  1. Εμπορικά αγαθά

Ο όρος αυτός ισχύει και για κάθε ιδιοκτησία με σκοπό την πώλησή της στο εμπόριο. Σε γενικές γραμμές περιλαμβάνει τα περιουσιακά στοιχεία, όπως ακίνητα καθώς και εμπορεύματα, όπως τα καταναλωτικά αγαθά και τα τρόφιμα.

Η αξία των εμπορικών περιουσιακών στοιχείων, που έχουν διατηρηθεί στην κατοχή ενός ατόμου για ένα ολόκληρο σεληνιακό έτος, θα πρέπει να εκτιμηθεί σύμφωνα με την τρέχουσα αγοραία αξία κατά την ημέρα που καταβάλεται η ζακά. Εάν τα εμπορικά αγαθά φθάσουν το νισάμπ, δυόμιση τοις εκατό (2,5%) της αξίας τους, πρέπει να δοθεί ως ζακά. Θα πρέπει να σημειώσουμε εδώ ότι για τα ακίνητα που τα ενοικιάζει κάποιος η ζακά που καταβάλεται περιορίζεται μόνο στο (2,5%) του εισοδήματος από τα ενοίκια και όχι 2,5% στην αξία του ακινήτου.

 

  1. Αγροτική Παραγωγή

Το Κοράνιο αναφέρει, «Ω, σεις που πιστεύετε! Να ξοδεύετε από τα καλά αγαθά που κερδίσατε και από αυτά που παράγαμε για σας από τη γη.» (Σούρα Αλ-Μπάκαρα, 2:267)

Η ζακά οφείλεται μόνο για συγκεκριμένα είδη αγροτικής παραγωγής με τον όρο αυτά να έχουν φτάσει την ελάχιστη ποσότητα για την οποία οφείλεται ζακά (νισάμπ).

Λαμβάνοντας υπόψη τις διαφορετικές συνθήκες διαβίωσης των ανθρώπων, το ποσό της ζακά που καταβάλλεται για τα γεωργικά προϊόντα ποικίλει ανάλογα με το με το αν η άρδευση έγινε με ευκολία από βροχή ή νερό ποταμιού, ή έγινε με κόστος και πολύ κόπο.

  1. Ζωικό Κεφάλαιο: Ζακά οφείλεται για το ζωικό κεφάλαιο, όπως αγελάδες, πρόβατα και καμήλες, μόνον εάν τα ζώα βόσκουν σε λιβάδια και ο ιδιοκτήτης δεν δυσκολεύεται ιδιαίτερα για να τα προμηθεύσει με ζωοτροφές.

Αν τα προμηθεύει με ζωοτροφές ολόκληρο ή κατά το μεγαλύτερο μέρος του έτους, δεν οφείλεται ζακά για αυτά.

Λεπτομέρειες ως προς το ελάχιστο ποσό επί του οποίου οφείλεται ζακά (νισάμπ) σχετικά με το ζωικό κεφάλαιο είναι διαθέσιμες σε βιβλία με θέμα την Ισλαμική Νομολογία (φικχ).

Αποδέκτες της Ζακά

Το Ισλάμ έχει καθορίσει τους δικαιούχους της ζακά, και ένας Μουσουλμάνος μπορεί να την καταβάλει σε μία ή περισσότερες κατηγορίες ή απλά να τη δώσει σε φιλανθρωπικά σωματεία που αναλαμβάνουν να τα διανείμουν σε όσους το δικαιούνται. Είναι πιο πρέπον, ωστόσο, να την καταβάλει στη χώρα όπου ζει κανείς..

Αυτοί που πληρούν τις προϋποθέσεις για να λάβουν το κεφάλαιο της ζακά είναι οι εξής:

  1. Οι άποροι που ζουν σε συνθήκες απόλυτης φτώχειας, καθώς και εκείνοι που δεν μπορούν να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες.
  2. Τα άτομα που απασχολούνται για τη συλλογή και διανομή ζακά.
  3. Δούλοι που χρειάζονται χρήματα για να εξαγοράσουν την ελευθερία τους.
  4. Εκείνοι που έχουν χρέη και δεν μπορούν, ενδεχομένως, να τα εξοφλήσουν, ανεξάρτητα από το αν έχουν αναλάβει το χρέος για δημόσιο ή προσωπικό συμφέρον.
  5. Εκείνοι που αγωνίζονται στο Δρόμο του Αλλάχ: Περιλαμβάνει εκείνους που αγωνίζονται για την υπεράσπιση της θρησκείας τους και της χώρας, καθώς και όσους έχουν δραστηριότητα που παρουσιάζει και διαδίδει το Ισλάμ.
  6. Εκείνοι των οποίων οι καρδιές τίνουν προς το Ισλάμ: Αυτοί είναι εκείνοι που αναμένεται να ασπαστούν το Ισλάμ ή εκείνοι που έχουν ασπαστεί το Ισλάμ πρόσφατα. Το καθήκον της προσφοράς ζακά σε αυτή την κατηγορία των δικαιούχων δεν ανήκει σε ιδιώτες, αλλά μάλλον σε κυβερνητικούς φορείς, ισλαμικά κέντρα και φιλανθρωπικές οργανώσεις που καθορίζουν το πραγματικό όφελος πίσω από αυτό.
  7. Οι ταξιδιώτες που υφίστανται οικονομικές δυσκολίες, ακόμη και αν είναι πολύ πλούσιοι στην πατρίδα τους.

Αναφορικά με τους νόμιμους δικαιούχους της ζακά, το Κοράνιο αναφέρει: «Οι ελεημοσύνες (Ζακά) είναι για τους φτωχούς και τους ενδεείς, και αυτούς που ασχολούνται με τη διαχείριση των (πόρων)• και για την προσέλκυση των καρδιών εκείνων που τείνουν (προς το Ισλάμ)• και για την απελευθέρωση των αιχμαλώτων• και για τους χρεωμένους• και για το Δρόμο του Αλλάχ• και για τον οδοιπόρο: καθήκον που ορίστηκε από τον Αλλάχ. Και ο Αλλάχ είναι ‘Αλείμ (Παντογνώστης), Χακείμ (Πάνσοφος).» (Σούρα Ατ-Τάουμπα, 9:60)