Sześć filarów wiary (ῑmān)
Znaczenie wiary w Allaha I
Oznacza to bycie pewnym, że Allah ﷻ istnieje, zdecydowanie zatwierdzając Jego władzę, boskość, imiona i atrybuty.
Teraz omówimy te cztery kwestie obszerniej:
- Wiara w to, że Allah istnieje
Wrodzona skłonność do wiary w Allaha (fiṭra)
Poręczenie istnienia Allaha jest czymś, co jest u człowieka wrodzone i nie wymaga udowadniania. To z tego powodu większość ludzi zdaje sobie sprawę z istnienia Boga, pomimo różnych wierzeń religijnych.
W głębi serca czujemy, że Allah istnieje, ponieważ zawsze poszukujemy Jego pomocy i wsparcia w trudnym dla nas czasie, albo gdy dosięga nas nieszczęście, właśnie ze względu na tą wrodzoną skłonność do wiary w Niego i czczenia Go (fiṭra), jaką w nas wszczepił ‒ mimo że niektórzy ludzie próbują ją zignorować.
Często słyszeliśmy o przypadkach, że modlitwy ludzi były wysłuchiwane, ich prośby spełniane i zostali uwolnieni od cierpienia, co również stanowi dowód istnienia Allaha I.
Jest wiele jasnych dowodów istnienia Allaha:
- Każdy zdaje sobie sprawę ze związku przyczynowo-skutkowego, więc wie, że stworzenia, jakie widzimy wokół nas, muszą mieć stwórcę, którym bez wątpienia jest Allah, gdyż niemożliwym jest, by coś powstało bez stwórcy, tak jak niemożliwe jest, by stworzyło się samo, zgodnie z przekazem Koranu: „Czy oni zostali stworzeni z niczego, albo sami są stwórcami?” (Aṭ Ṭūr, 52:35). Ten werset mówi po prostu, że ludzie nie zostali stworzeni bez Stwórcy, ani nie mogli stworzyć się sami, co oczywiście oznacza, że to Allah ﷻ ich stworzył.
- Doskonały plan, według którego funkcjonuje wszechświat wraz ze wszystkimi elementami, włącznie z najmniejszymi cząsteczkami, jak też i niebiosami, ziemią, konstelacjami i drzewami, oraz innymi licznymi cudami, dowodzi ponad wszelką wątpliwość, że wszystko to ma swojego Stwórcę, którym jest Allah, jak głosi Koran: „To jest działanie Boga, który uczynił doskonale każdą rzecz” (An Naml, 27:88). Dla przykładu, wszystkie gwiazdy i planety nieustannie krążą po swych orbitach wokół wspólnego środka masy. Allah ﷻ mówi w Koranie: „Ani słońcu nie wolno dosięgać księżyca, ani też noc nie wyprzedzi dnia; i wszystko żegluje po orbicie” (Jā Sῑn, 36:40).
- Wiara w to, że Allah jest Panem
Znaczenie wiary we władzę Allaha I
Oznacza to przekonanie, że Allah ﷻ jest Panem, Stwórcą, Zaopatrującym i od Niego wszystko pochodzi; że to On daje życie i powoduje śmierć; to On może obdarzyć dobrem lub zezwolić na zło; że do Niego należy moc decydowania; że wszelkie dobro pochodzi od Niego; że jest On nad każdą rzeczą wszechwładny; i że w tym wszystkim nie ma On żadnego partnera.
Dlatego wiara w to, że Allah jest Panem wymaga od muzułmanina uznania, że:
Allah jest jedynym Stwórcą wszystkiego, co istnieje we wszechświecie, zgodnie z wersetem Koranu: „Bóg jest Stwórcą wszelkiej rzeczy” (Az Zumar, 39:62). Stwarzanie czegoś przez ludzi jest jedynie przekształcaniem tego z jednego stanu w inny, gromadzeniem, bądź montażem. Tak naprawdę nie jest to właściwe tworzenie, stwarzanie czegoś z niczego, czy ożywianie po śmierci.
Jako jedyny daje On Swym stworzeniom utrzymanie i nikt inny nie jest w stanie tego zrobić, zgodnie ze słowami Koranu: „I nie ma ani jednego stworzenia na ziemi, którego zaopatrzenie nie przypadłoby Bogu” (Hūd, 11:6).
Jest On Panem i Właścicielem wszystkiego, jak powiedział w Koranie: „Do Boga należą niebiosa i ziemia, i to, co jest między nimi” (Al Mā’ida, 5:120).
Jest On jedynym Władcą regulującym wszelkie sprawy we wszechświecie, zgodnie ze Swymi słowami: „On kieruje z nieba na ziemię Swój rozkaz” (As Sadżda, 32:5). Człowiek może zarządzać sprawami tego świata tylko w sposób ograniczony, zależnie od tego, jakimi środkami dysponuje. Niezależnie od tego jakie działania podejmie, musi się liczyć z tym, że albo osiągnie sukces, albo dozna porażki. Zaś Allah w pełni i skutecznie reguluje wszekie sprawy wszechświata, ponieważ nic nie jest w stanie w żaden sposób powstrzymać Jego rozkazu. Koran głosi: „Czyż nie do Niego należy stworzenie i rozkaz? Błogosławiony niech będzie Bóg, Pan światów!” (Al A‘rāf, 7:54).
Arabscy politeiści za czasów Proroka Muhammada uznawali Allaha za Pana
Arabscy politeiści za czasów Proroka r wierzyli w to, że Allah jest Panem, Stwórcą, oraz że zarządza On wszelkimi sprawami. Jednak samo to uznanie władzy Allaha nie wystarczyło, by przyjęli islam. Czytamy w Koranie: „A jeśli ty ich zapytasz: ‘Kto stworzył niebiosa i ziemię?’, oni odpowiedzią: ‘Bóg!’ Powiedz: ‘Chwała niech będzie Bogu!’ Lecz większość ludzi nie wie” (Luqmān, 31:25).
Uznanie, że Allah jest Panem światów, ich Panem i Zaopatrującym, wymaga, by Jemu jedynemu oddawać cześć, nie dodając Mu żadnych partnerów.
Niedorzecznym byłoby uznanie Allaha za Stwórcę wszystkiego, za Zarządzającego wszelkimi sprawami, za Tego, który daje życie i powoduje śmierć, po czym oddawanie czci komuś innemu niż On. Takie postępowanie jest złe i jest największym ze wszystkich grzechów, zgodnie z przekazem Koranu: „Oto powiedział Luqman do swojego syna, napominając go: ‘Synu mój! Nie dodawaj Bogu żadnych współtowarzyszy! Zaprawdę, dodawanie Mu współtowarzyszy to wielka niesprawiedliwość!’” (Luqmān, 31:13).
Kiedy spytano Proroka r który z grzechów jest nacięższy w oczach Allaha, odrzekł on: „Dodawanie Allahowi rywali w czci, mimo że to On sam was stworzył” (Ṣaḥῑḥ Al Buchārῑ: 4207, Ṣaḥῑḥ Muslim: 86).
Wiara w to, że Allah jest Panem, uspokaja serce
Kiedy ktoś zdaje sobie jasno sprawę z faktu, iż stworzenie Allaha nie może sprzeciwić się Jego dekretowi, gdyż jest On Królem wszystkich ludzi, który uchwala dla nich to, co w Swej mądrości uzna za słuszne, ich jedynym Stwórcą, Zaopatrującym i Rozporządzającym wszelkimi ich sprawami, oraz że żadna rzecz, nawet tak mała jak atom, nie porusza się ani nie zatrzymuje inaczej, jak za Jego zgodą ‒ serce takiej osoby przywiązuje się do Wszechmogącego Allaha, wznosi ona prośby tylko do Niego, polega tylko na Nim i spokojnie, z ufnością, zdecydowanie i wytrwale znosi wszelkie sukcesy i porażki w swoim życiu. Kiedy zrobimy co w naszej mocy, by osiągnąć jakiś cel i poprosimy Allaha o pomoc, możemy uznać, że wypełniliśmy swój obowiązek. Wówczas będziemy zadowoleni, gdyż nie będziemy pragnąć tego, co mają inni, ponieważ mamy świadomość, iż moc decydowania spoczywa w rękach Allaha, który stwarza cokolwiek chce i obdarza ludzi tym, co jest dla nich najlepsze.
- Wiara w boskość Allaha
Jej znaczenie
Ozacza to przekonanie, że Allah ﷻ jest jedynym prawdziwym Bogiem, który zasługuje na cześć. Wymaga to, by wszelkie jawne i skryte akty czci, takie jak wznoszenie błagań, obawa, pokładanie ufności, modlitwa, jałmużna (zakāt), post i prośby o pomoc, kierowane były wyłącznie do Niego. Koran głosi: „Bóg wasz – Bóg Jeden! Nie ma boga, jak tylko On, Miłosierny, Litościwy!” (Al Baqara, 2:163).
Werset ten jasno pokazuje, że Allah ﷻ jest jedynym Bogiem, co oznacza, że tylko On zasługuje na to, by być czczonym i nie należy czcić nikogo poza Nim czy razem z Nim.
Waga wiary w boskość Allaha
Waga wiary w to, że Allah ﷻ jest jedynym Bogiem zasługującym na cześć, przejawia się w wielu aspektach:
- Oddawanie czci Allahowi jest głównym celem istnienia ludzi i dżinów, zgodnie ze słowami Koranu: „I stworzyłem dżiny i ludzi tylko po to, żeby Mnie czcili” (Ad Dārijā, 51:56).
- Oddawanie Allahowi czci jest także powodem, dla którego wysyłał On posłańców i objawiał święte Księgi potwierdzające, że Allah jest jedynym Bogiem zasługującym na cześć i odrzucające wszelkie fałszywe bóstwa czczone zamiast Niego lub wraz z Nim, jak głosi Koran: „Posłaliśmy do każdego narodu posłańca, mówiącego: ‘Czcijcie Boga i unikajcie bałwochwalstwa!’” (An Naḥl, 16:36).
- Oddawanie czci Allahowi jest pierwszym obowiązkiem człowieka wobec jego Stwórcy. Kiedy Prorok r wysłał Mu’āda ibn Dżabal t do Jemenu, rzekł do niego: „Udajesz się do Ludzi Księgi, zatem niechaj pierwszą rzeczą, do której ich zaprosisz, będzie zaświadczenie, że nie ma boga godnego czci poza Allahem” (Ṣaḥῑḥ Al Buchārῑ: 1389; Ṣaḥῑḥ Muslim: 19). Czyli powiedz im, by kierowali wszelkie akty czci wyłącznie do Niego.
- Wiara w to, że Allah jest jedynym Bogiem godnym czci jest urzeczywistnieniem oświadczenia Lā ilāha illallāh. Arabskie słowo ilāh (tłumaczone jako ‘bóg’) odnosi się do wszelkiego bytu, jaki się czci, a zatem Lā ilāha illallāh oznacza, że nie istnieje żaden bóg godny czci, z wyjątkiem Allaha i dlatego wszelkie akty czci należy dedykować wyłącznie Jemu.
- Wiara w to, że Allah jest jedynym Bogiem godnym czci jest logicznym następstwem wiary w to, że jest On Stwórcą, Panem i Zarządzającym wszelkimi sprawami.
Znaczenie czci (ʿibāda)
Arabskie słowo ‘ibāda jest terminem, którego znaczenie obejmuje wszelkie słowa i czyny, które Allah ﷻ kocha i zatwierdza i które nakazał bądź zalecił, bez względu na to, czy słowa te i czyny są jawne, jak modlitwa, zakāt lub pielgrzymka, czy też skryte, jak miłość do Allaha i Jego Wysłannika r, bogobojność, poleganie na Allahu czy proszenie Go o pomoc.
Oddawanie czci dotyczy wszystkich dziedzin życia
Oddawanie czci (‘ibāda) w islamie obejmuje wszystkie działania wierzących, jeśli wykonują je oni z intencją zbliżenia się do Allaha I. W efekcie koncept oddawania czci w islamie nie ogranicza się jedynie do powszechnych rytuałów, takich jak modlitwa czy post, lecz obejmuje wszystkie dobre czyny wykonywane z właściwą intencją. Gdy muzułmanin na przykład je, pije lub śpi z intencją nabrania sił, aby móc lepiej służyć Allahowi, zostanie za to wynagrodzony. W ten sposób muzułmanie poświęcają swe życie Allahowi. Jedzenie, by nabrać sił i móc Mu lepiej służyć; żenienie się (i odbywanie stosunków z żoną), by powstrzymywać się od zabronionych (pozamałżeńskich) stosunków seksualnych; praca, by zarobić na życie; zdobywanie wiedzy; dokonywanie odkryć; dbałość kobiety o męża, dzieci i dom – wszystko to są akty czci, dokąd wykonuje się je z właściwą intencją. Tak więc wszelkie działania w każdej dziedzinie życia dzięki właściwej intencji zmieniają się w akty czci.
Stworzeni, by oddawać cześć
Allah ﷻ mówi: „I stworzyłem dżiny i ludzi tylko po to, żeby Mnie czcili. I nie chcę od nich żadnego zaopatrzenia, i nie chcę, żeby Mnie żywili. Zaprawdę, Bóg jest Dawcą Zaopatrzenia, Posiadającym Siłę i Moc!” (Ad Dārija, 51:56-58).
Allah ﷻ informuje nas w tym wersecie, że powodem, dla którego stworzył dżiny i ludzi jest to, by oddawali Mu cześć. Nie dlatego, że potrzebuje On ich czci; to raczej oni mają potrzebę oddawania Mu czci ze względu na swą całkowitą zależność od Niego.
Jeśli człowiek zaniedbuje swe obowiązki wobec Stwórcy i oddaje się całkowicie przyjemnościom, nie zastanawiając się nad powodem swojego istnienia, staje się taki, jak inne stworzenia, nie mając nad nimi żadnej wyższości. Zwierzęta również jedzą i korzystają z życia, jednak one nie zostaną rozliczone ze swych czynów w Dniu Sądu, natomiast człowiek – tak. Allah ﷻ powiedział w Koranie: „A ci, którzy nie uwierzyli, będą używali życia i będą jedli jak zwierzęta, a Ogień będzie ich miejscem przebywania” (Muḥammad, 47:12). Zaniedbując swoje obowiązki wobec swego Pana, stają się gorsi niż zwierzęta, dlatego zostaną za swoje nieposłuszeństwo ukarani, jako że – w odróżnieniu od zwierząt – obdarzeni zostali zdolnością rozumowania.
Filary czci
Oddawanie czci (‘ibāda), które nakazał Allah, opiera na dwóch ważnych filarach:
Filar pierwszy: całkowita pokora i bogobojność.
Filar drugi: doskonała miłość do Allaha I.
Dlatego oddawaniu czci (‘ibāda), które Allah nakazał Swoim sługom, towarzyszyć musi (1) całkowite poddanie się Allahowi, pokora i obawa, (2) doskonała miłość do Niego, wznoszenie próśb i błagań wyłącznie do Niego.
Miłość, której nie towarzyszy obawa i pokora, tak jak umiłowanie jedzenia i majątku, nie może być postrzegana jako akt czci. Tak samo obawa, której nie towarzyszy miłość, jak strach przed dzikim zwierzęiem czy srogim władcą, nie może być postrzegana jako akt czci. Ponieważ aby czynność zamieniła się w akt czci, musi towarzyszyć jej zarówno miłość, jak i obawa, a tak może być jedynie wtedy, gdy akt ten kieruje się do Allaha.
Warunki oddawania czci
Aby akt czci był ważny i został przyjęty, muszą zostać spełnione dwa warunki:
Szczerość. Musi być wykonywany jedynie dla Allaha.
Naśladownictwo. Musi być wykonywany według wskazówek Wysłannika Allaha r.
Koran podkreśla tu: „Ci, którzy poddali całkowicie swe oblicze Bogu i czynią dobro, będą mieć nagrodę u swego Pana. I tacy nie doznają żadnego lęku ani też nie będą się smucić” (Al Baqara, 2:112). Słowa „ci, którzy poddali całkowicie swe oblicze Bogu” oznaczają, że rozumieją oni istotę monoteizmu i szczerze czczą wyłącznie Allaha. Słowa „czynią dobro” oznaczają, że stosują się do praw Allaha i do przewodnictwa (Sunny) Wysłannika Allaha r.
Bałwochwalstwo (szirk)
- Szirk zaprzecza wierze w to, że tylko Allah godzien jest czci. Podczas gdy wiara w to, że Allah ﷻ jako jedyny zasługuje na cześć i że wszystkie akty czci należy dedykować wyłącznie Jemu, jest najważniejszym obowiązkiem muzułmanina wobec jego Pana, szirk postrzegany jest przez Allaha jako najcięższy z grzechów i jest jedynym grzechem, którego nigdy On nie wybaczy, jeśli nie okaże się szczerej skruchy. Koran głosi: „Zaprawdę, Bóg nie przebacza tym, którzy Jemu dodają współtowarzyszy, podczas gdy On przebacza, komu chce, mniejsze grzechy” (An Nisā’, 4:48). Kiedy spytano Proroka r o to, jaki grzech jest w oczach Allaha najcięższy, odpowiedział on: „Dodawanie Allahowi rywala w czci, chociaż to On sam was stworzył” (Ṣaḥῑḥ Al Buchārῑ: 4207; Ṣaḥῑḥ Muslim: 86).
- Doprawdy, szirk sprawia, że wszystkie akty czci stają się nieważne i bezwartościowe, zgodnie ze słowami Koranu: „A gdyby oni dodawali Jemu współtowarzyszy, to daremne byłoby dla nich to, co uczynili” (Sūrat Al An‘ām, 6:88). Ci, którzy popełniają ten niewybaczalny grzech – szirk, zostaną na zawsze wrzuceni do Ognia Piekielnego, zgodnie z wersetem Koranu: „Oto, zaprawdę, kto daje Bogu współtowarzyszy, temu Bóg zabronił wejścia do Ogrodu! Jego miejscem schronienia będzie Ogień” (Al Mā’ida, 5:72).
Istnieją dwa rodzaje szirku: szirk większy i szirk mniejszy
- Większy szirk ‒ wiąże się z kierowaniem jakiegokolwiek aktu czci do kogokolwiek innego, niż Allah I. Dlatego dedykowanie słów i czynów, które Allah kocha, wyłącznie Jemu, poświadcza monoteizm (tałhῑd) i prawdziwą wiarę, zaś dedykowanie ich komuś innemu niż Allah stanowi akt niewiary i bałwochwalstwa (szirk).
Przykładem większego szirku jest proszenie kogoś innego niż Allah o uleczenie nas z choroby, czy o powiększenie naszego majątku, poleganie na kimś innym niż Allah ﷻ wybijanie pokłonów komuś poza Nim.
Allah mówi w Koranie: „Powiedział wasz Pan: ‘Wzywajcie Mnie, a Ja was wysłucham’” (Ghāfir, 40:60).
„I zaufajcie Bogu, jeśli jesteście wierzącymi!” (Al Mā’ida, 5:23).
„Przeto wybijajcie pokłony Bogu i oddawajcie Mu cześć” (An Nadżm, 53:62).
Dlatego jeśli ktoś kieruje jakikolwiek akt czci do kogokolwiek poza Allahem, jest – mówiąc wprost –niewierzącym.
- Mniejszy szirk ‒ to wszystkie słowa i czyny, które mogą prowadzić do popełnienia większego szirku.
Przykładem mniejszego szirku może być przedłużenie modlitwy lub głośniejsza recytacja Koranu po to, by wywrzeć wrażenie na innych. Pewnego razu Prorok r powiedział: „To, czego obawiam się dla was najbardziej to mniejszy szirk”. Jego Towarzysze spytali: „Co to jest mniejszy szirk, Wysłanniku Allaha?”. On odpowiedział: „Wykonywanie [aktów czci] na pokaz” (Musnad Aḥmad: 23630).
Jeśli jednak ktoś wszystkie swoje akty czci wykonuje wyłącznie po to, by go podziwiano i chwalono, zaś gdyby nie to, nigdy by się nie modlił ani nie pościł, wówczas zdecydowanie jest hipokrytą. Takie zachowanie jest bez wątpienia postrzegane jako większy szirk, który sprawia, że człowiek przestaje być muzułmaninem.
Czy proszenie o coś ludzi postrzegane jest jako szirk?
Islam oswobadza ludzki umysł od jarzma przesądów i od manipulacji szarlatanów, oraz uwalnia człowieka od służenia komukolwiek poza Jedynym Prawdziwym Bogiem ‒ Allahem I.
Dlatego niedozwolonym jest proszenie o cokolwiek zmarłych czy rzeczy nieożywione, albo poddawanie się im z pokorą. Robienie tego jest zwykłym zabobonem i czystym przejawem szirku.
Jednakże całkowicie dozwolonym jest proszenie żyjących, by pomogli nam w czymś, co mogą zrobić, na przykład o ocalenie nas przed utonięciem, albo proszenie ich, by się za nas pomodlili do Allaha.