Lichwa (ribā)

Lichwa (ribā) to wszelkie naliczane odsetki. W islamie jest to surowo zabronione ze względu na szkodę i niesprawiedliwość, jaką ze sobą niesie.

Są różne rodzaje lichwy, jednak najpoważniejszą i najgorszą z nich są odsetki od pożyczek i długu. Dotyczy to jakiejkolwiek dodatkowej kwoty ponad kwotę zadłużenia w transakcjach nie związanych z handlem towarami pomiędzy stronami (czyli w transakcjach dotyczących pożyczania gotówki).

 Każda pożyczka czy dług, od których pożyczający pobiera odsetki, jest formą lichwy (ribā). .

• Ribā przy długu

To dodatkowa kwota dopisywana do zadłużenia w przypadku, gdy dłużnik nie jest w stanie terminowo spłacić pożyczki.

Przykład: Saʿῑd pożycza od Chalida 1000 dolarów i obiecuje mu, że odda za miesiąc. Jednak okazuje się, że po miesiącu nie jest w stanie spłacić długu. Wówczas Chalid, ustala, że albo Saʿῑd spłaci natychmiast cały dług bez żadnych dodatkowych kwot, albo odda mu za miesiąc 1100 dolarów. Gdyby jednak za miesiąc znów nie był w stanie zapłacić tej kwoty, Chalid odroczy mu spłatę o kolejny miesiąc pod warunkiem, że Saʿῑd zapłaci 1200 dolarów.

• Ribā przy pożyczkach

W tym rodzaju lichwy osoba bierze pożyczkę od innej osoby lub w banku, ustalając przy zawieraniu umowy, że pożyczkobiorca musi płacić pożyczkodawcy roczne odsetki w wysokości, dajmy na to, 5% od kwoty pożyczki. Obie strony zgadzają się na to w chwili podpisania umowy.

Przykład: Ktoś chce kupić dom wart 100.000 zł, ale nie ma wystarczającej kwoty, więc bierze z banku pożyczkę w wysokości 100.000 zł pod warunkiem, że zwróci bankowi 150.000 zł, spłacając w miesięcznych ratach przez okres pięciu lat.

Ribā jest w islamie surowo zabroniona i jest jednym z najcięższych grzechów, jeśli pożyczka wiąże się z odsetkami. Nie jest ważne, czy jest to pożyczka inwestycyjna na sfinansowanie działalności gospodarczej lub firmy produkcyjnej, czy na zakup rzeczy wartościowej, takiej jak dom czy nieruchomość, czy też na cele osobiste.

Jednakże nabycie towarów na raty w cenie wyższej niż cena obowiązująca przy płaceniu gotówką nie jest postrzegane jako rodzaj lichwy.

Przykład: Ktoś ma wybór pomiędzy zakupem urządzenia kuchennego za 1000 zł jeśli płaci gotówką lub za 1200 zł przy rozłożeniu na miesięczne raty, płacąc co miesiąc po 100 zł właścicielowi sklepu, w którym kupuje to urządzenie.

Islamskie postanowienie dotyczące lichwy (ribā)

Ribā jest w islamie zabroniona, co jasno wynika z Koranu i przekazów Proroka r . Jest to jeden z grzechów ciężkich. Allah nie wypowiedział wojny żadnemu z grzeszników, z wyjątkiem tych, którzy mają do czynienia z lichwą. Tak naprawdę ribā jest zabroniona nie tylko w islamie, ale i we wcześniejszych Boskich prawach. Jednak te przepisy zostały zniekształcone i ludzie zaczęli je łamać, tak jak stało się z wieloma innymi zasadami. Allah ﷻ mówi, że wymierzył karę pewnej grupie spośród Ludzi Księgi „ponieważ brali lichwę, chociaż to było im zakazane” (An Nisā’, 4:161).

Kara za lichwę

1. Ci, którzy zawierają transakcje związane z lichwą, narażają się na wojnę, którą Allah ﷻ i Jego Wysłannik r wytoczyli ludziom mającym do czynienia z lichwą, stając się przez to ich wrogami. Koran głosi: „Jeśli jednak tego nie uczynicie [tj. nie porzucicie lichwy], to oczekujcie wezwania do wojny od Boga i Jego Posłańca! A jeśli się nawrócicie, to otrzymacie swój kapitał. Nie czyńcie niesprawiedliwości, to i wy nie doznacie niesprawiedliwości” (Al Baqara, 2:279). Taka wojna ma zgubne skutki fizyczne i psychiczne. Liczne troski i depresje, które dotykają dziś wielu ludzi, to tylko niektóre ze znaków wojny, jaką Allah wytoczył tym, którzy są Mu nieposłuszni i zawierają transakcje związane z lichwą. Skutki takiej wojny w życiu przyszłym będą jeszcze gorsze.
2. Ci, którzy zawierają transakcje z udziałem lichwy w jakiejkolwiek formie, są pozbawieni miłosierdzia Allaha. Dżābir ibn ‘Abdullāh t przekazał: „Wysłannik Allaha przeklął tego, kto przyjmuje odsetki, tego, kto je daje, tego, kto je zapisuje i dwóch świadków tego”. Powiedział: „Wszyscy oni są grzesznikami” (Saḥῑḥ Muslim: 1598).
3. W Dniu Zmartwychwstania zostaną oni wskrzeszeni w żałosnym stanie, np. będą chwiać się na nogach, drżeć i trząść się jak ktoś obłąkany czy mający atak epilepsji, jak głosi Koran: „A ci, którzy pożerają lichwę, nie powstaną [w Dniu Zmartwychwstania] inaczej, niż powstaje ten, którego przewrócił szatan przez dotknięcie” (Al Baqara, 2:275).
4. Zyski z lichwiarskich transakcji, nieważne jak ogromne mogą się wydawać, będą pozbawione wszelkich błogosławieństw, a ci, którzy odsetki pobierają, nie zaznają ani szczęścia, ani spokoju umysłu. Koran głosi: „Bóg zniweczy lichwę, a pomnoży dawanie jałmużny” (Al Baqara, 2:276).

Zgubny wpływ lichwy na jednostkę i społeczeństwo

1. Utrudnia podział majątku i powiększa przepaść pomiędzy bogatymi a biednymi.

Ribā powoduje skupianie majątku w rękach mniejszości, podczas gdy większość jest go pozbawiona. Powoduje to brak równowagi w podziale majątku i dzieli społeczeństwo na małą grupę osób bardzo bogatych i ogromną większość biednych. Taki stan rzeczy powoduje w społeczeństwie wzrost nienawiści i przestępczości.

2. Skłania do marnotrawstwa.

Łatwy dostęp do oprocentowanych kredytów zachęcił wielu ludzi do ogromnego marnotrawstwa, bo nie jest problemem znalezienie instytucji finansowej mogącej udzielić im pożyczki. Mają więc skłonność do trwonienia pieniędzy na zakup rzeczy, które nie są niezbędne, po czym toną w długach, z którymi będą się musieli borykać przez resztę życia.

3. Odwodzi inwestorów od inwestowania w projekty korzystne dla społeczeństwa.

Inwestorzy skuszeni zyskami, jakie system ichwiarski pozwala im czerpać ze swojego kapitału, przestają inwestować w projekty przemysłowe, rolnicze czy handlowe, bez względu na to jak bardzo byłyby one korzystne dla społeczeństwa, ponieważ są ryzykowne i wymagają włożenia w nie wysiłku i pracy.

4. Pozbawia majątek wszelkiego dobrodziejstwa i prowadzi do kryzysu ekonomicznego.

Wszelkie kryzysy ekonomiczne, jakich doznały instytucje finansowe i jednostki, są wynikiem praktyk związanych z lichwą. Jest to jeden z powodów, dla których takie transakcje są pozbawione wszelkkiego dobrodziejstwa, podczas gdy dawanie jałmużny wiąże się z pobłogosławieniem majątku i jego pomnożeniem. Koran głosi: „Bóg zniweczy lichwę a pomnoży dawanie jałmużny” (Al Baqara, 2:276).

 Ribā pozbawia majątek wszelkiego dobrodziejstwa i prowadzi do kryzysów ekonomicznych.

Jakie jest postanowienie odnośnie osoby przyjmującej islam, a będącej jedną ze stron umowy lichwiarskiej?

Mogą tu wystąpić dwie sytuacje:

1. Jeśli jest stroną pobiera odsetki, jest uprawniona jedynie do swojego kapitału i gdy tylko przyjmie islam, musi zaprzestać pobierania jakichkolwiek odsetek, zgodnie z przekazem Koranu: „A jeśli się nawrócicie, to otrzymacie swój kapitał. Nie czyńcie niesprawiedliwości, to i wy nie doznacie niesprawiedliwości” (Al Baqara, 2:279).
2. Jeśli jest stroną płacącą odsetki, są tu możliwe dwa rozwiązania:

• Jeśli może zerwać umowę bez wielkiej szkody dla siebie, musi to zrobić.
• Jeśli nie może zerwać umowy bez wielkiej szkody dla siebie, może dopełnić warunków tej umowy, ale musi powziąć mocne postanowienie, że nigdy więcej takiej umowy nie zawrze. Allah ﷻ mówi: „A ten, kto otrzymał napomnienie od swego Pana i powstrzymał się, będzie miał swoje poprzednie zyski i jego sprawa należy do Boga. A którzy powrócą, tacy będą mieszkańcami ognia; oni tam będą przebywać na wieki” (Al Baqara, 2:275).